Reductionisme en fatalisme vormen de krachtige mix die van “Sapiens, een kleine geschiedenis van de mensheid van Harari “ al vele jaren een wereldwijde beststeller maakt. Het boek sluit naadloos aan bij de huidige tijdsgeest van post truth, waarin het verschil tussen meningen, oordelen en feiten opgegeven is. Verhalen – Harari noemt ze religies – zoals christendom en kapitalisme bepalen onze geschiedenis. Tegenover de kracht van religies staan we machteloos. (Want?) Het zijn slechts ficties. Is dat wel zo? In weerwil van ons post-modernisme lijkt me onze redelijkheid en ratio nog steeds relevant. Uiteraard is dat niet het enige wat belangrijk is in een “succesvol “ verhaal. Het gaat om logos, ethos en pathos volgens Aristoteles. Elke goede verkoper hanteert deze elementen in zijn pitch. “Sapiens “ is een geweldig boek dat je aan het denken zet óf je laat neerleggen bij de onvermijdelijkheid van onze geschiedenis. Kies maar.
Dat wringt overduidelijk! We zijn niet alle meelopers en we beperken ons niet tot beschrijvingen, maar nemen een kritische, reflecterende houding aan. Dit aspect compleet negeren komt neer op een impliciet veronderstellen dat onze reflecties geen rol spelen. Een dergelijke sterke aanname vraagt om een onderbouwing die geheel achterwege blijft in Sapiëns.
Onze redelijkheid vormt een belangrijke factor in onze acceptatie en waardering van verhalen die Harari compleet negeert. Én tegelijk is redelijkheid is tegelijk niet de enige factor. Om een beter begrip van verhalen te krijgen, kunnen we al putten uit de Rhetorica van Aristoteles: een goed verhaal bevat elementen van ethos, pathos en logos. Wat verhalen krachtig maakt, is een interessante en belangwekkende vraag. Sapiens is een geweldig boek dat je aan het denken zet óf je laat neerleggen bij de onvermijdelijkheid van onze geschiedenis. Kies maar.