‘Out of the box denken’ klinkt aantrekkelijk, want het hint op creativiteit en heeft een lonkend perspectief van innovatie. Iets waarmee echt strategisch denken mogelijk wordt. — maar vaak blijft dat we alsnog gevangen zitten in onze eigen denkpatronen.
Hoe komt dat? Wat helpt wél? Filosofie biedt inzicht. Lees verder hoe dat zit.
Ga eens out of the box denken?
Als je er niet meer uitkomt, moet je ‘out of the box’ denken. Je hoort dit advies vaak tijdens een brainstorm die niet zo wil vlotten. Er zijn zelfs mensen die zichzelf out-of-the-box thinkers noemen. Zijn zij de Houdini’s van het denken? Waar hebben we het over? Wat doen zij?
De metafoor is aansprekend, al blijft onduidelijk wat dan precies ‘the box’ is. Out of the box wekt in ieder geval de suggestie dat er op een andere dan de gebruikelijke manier gedacht wordt. Dat kan zeker van pas komen bij een hardnekkig probleem, maar hoe? Het is gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Als ‘in the doos denken’ voor je huidige manier van denken staat en ‘uit de doos’ voor de ongebruikelijke manier, dan is de doos vergelijkbaar met als je denkkader. Dat verduidelijkt nog niet echt, de ene metafoor is nu voor de ander ingewisseld. Je denkkader staat voor die overtuigingen en waarden die zo fundamenteel voor je denken zijn, dat je niet eens doorhebt dat ze je manier van denken sturen. De beruchte vooronderstellingen.
Denkkaders opsporen
Moet het denkkader niet eerst blootgelegd worden? Moet het niet onderzocht worden in het licht van het probleem dat je probeert op te lossen? Want misschien voldoet je kader prima daarvoor. Je denkkaders opsporen en onderzoeken vraagt veel geduldig denkwerk. Hoe doe je dat?
Het draait erom dat je het denken over dat probleem gaat onderzoeken.
Niet het probleem proberen op te lossen, maar nagaan hoe je erover denkt. Waarop zijn je overtuigingen gebaseerd? Kloppen die wel? Waar hecht je aan en wat vind je van belang? Soms blijken je waarden diep verstopt. Het gaat erom je twijfel op te sporen en die niet uit de weg te gaan.
Dan ben je er nog niet, want je bent nog steeds ‘in de doos’ die je nu wat beter kent. Toch gaat dat helpen. Nu begrijp je beter waar het aan schort in je denken over het probleem. Dus niet je probleem, maar het denken over het probleem. Daar ligt de sleutel. Daar is creativiteit voor nodig.
Eindelijk ‘out of the box’?
Creativiteit laat zich niet zomaar afdwingen. Gelukkig is het onderzoeken van je denken een waardevolle stap die creativiteit bevordert. Geduldig denkwerk en de twijfel die je tegenkomt verdragen. Vaak gebeurt het dan opeens dat je aan iets anders moet denken. Of je laat het even rusten. Op een onverwacht moment schiet je iets belangrijks te binnen dat je probleem in een ander daglicht stelt. Je kan er op een andere manier naar kijken.
Ben je dan eindelijk ‘out of the box’? Of zit je in een nieuwe doos? Hoe dan ook, voorlopig kan je verder. Filosofie stopt nooit.
Filosofische denken werkt
Kortom, out-of-the-box denken is geen onzin, maar wel een enorm versimpelde voorstelling van zaken. Met filosofisch denkwerk vallen wel degelijk onze kaders bloot te leggen en te verleggen. Daar begint de kans op nieuw denken, waardevol voor innovatief en strategisch denken.
Gemakkelijk is het niet – wel bereikbaar voor iedereen die daarin wil investeren. Mijn aanbod is gericht én het bereiken van concrete resulten én het versterken van filosofische denkvaardigheden. Ik bied diverse vormen van filosofische denkbegeleding:
- Filosofisch consult: een éénmalig intensief denkgesprek over een concrete kwestie
- Filosofische gesprekken: een traject van individuele gesprekken
- Socratisch gesprek: een filosofisch gesprek voor teams
- Workshops en trainingen: filosofische denkvaardigheden vergroten
Benieuwd hoe deze aanpak jouw denken of dat van je team kan verdiepen? Laten we kennismaken. In een vrijblijvend gesprek verkennen we jouw situatie en hoe filosofische reflectie daaraan kan bijdragen — online, telefonisch of in persoon.
Veel gestelde vragen over ‘out-of-the box denken’
Meestal denken we bij ‘de box’ aan externe beperkingen — regels, gewoonten, systemen. Maar vaak zit het echte obstakel in onze eigen overtuigingen en denkpatronen. De ‘box’ is dan het denken zelf.
Omdat we onbewust blijven redeneren binnen dezelfde aannames. Zelfs als we proberen creatief te zijn, grijpen we terug op vertrouwde manieren van denken. Filosofie helpt om die aannames zichtbaar en bespreekbaar te maken.
Brainstormen levert nieuwe ideeën op, maar vaak binnen dezelfde kaders. Filosofisch denken bevraagt die kaders zelf: wat versta ik onder ‘oplossing’? Wat neem ik voor vanzelfsprekend aan? Dat maakt het radicaler en soms confronterender — maar ook vruchtbaarder.
Juist. Zeker als je merkt dat standaardtools en modellen niet verder helpen, is filosofisch onderzoek naar je manier van denken een waardevolle stap. Het helpt om patronen te doorbreken en scherper te zien waar het echt om draait.
Je blijft dezelfde soort oplossingen herhalen, zelfs als de situatie om iets nieuws vraagt. Dit leidt tot tunnelvisie, herhaling van mislukkingen en gemiste kansen voor werkelijk inzicht of verandering.
Omdat ze meestal zo vanzelfsprekend aanvoelen dat we ze niet als ‘denkkader’ herkennen. Ze zijn niet alleen cognitief, maar ook cultureel en emotioneel gevormd. Juist daarom zijn ze lastig in je eentje te bevragen.
Filosofie stelt vragen bij het vanzelfsprekende. Door niet meteen op zoek te gaan naar oplossingen, maar eerst je denken zelf te onderzoeken, ontstaat er ruimte. Die ruimte maakt echt ander denken mogelijk — van binnenuit.