Samen met mijn collega Kamiel Feiertag verzorg ik weer een editie voor Felix & Sofie
Felix & Sofie: dinsdag 18 december 2018
Wiens verstand verdwaalt er niet in het zwarte gat van de moderne fysica? Terwijl het voor de gewone sterveling al nauwelijks te bevatten is hoe Einstein tijd en ruimte met elkaar verknoopte, denderen de huidige natuurkundigen door met wilde theorieën over donkere materie, supersnaren, quarks, opgerolde dimensies en multiversa. Verward blijven we achter in onze eigen universum. Of we halen onze schouders erover op, want het gaat niet over ons tenslotte.
Niets is minder waar. GPS systemen zouden niet werken zonder toepassing van de speciale relativiteitstheorie, je smartphone is een doosje vol toegepaste kwantummechanica. Het internet, zonnecellen, MRI-scanners, ga maar door. Onze leefomgeving zit vol met exotische natuurkunde. Uiteindelijk zijn wijzelf een en al natuurkunde. De natuurkunde beschrijft onze werkelijkheid of op zijn minst een groot deel daarvan, met haast niet te begrijpen, exotische theorieën die ver van onze ervaring staan.
Als dat zo is, is de natuurkunde dan zelf metafysica geworden? Ze beschrijft toch immers wat het wezen van de werkelijkheid is, los van onze zintuiglijke waarnemingen? Precies waar de metafysica zich mee bezigt houdt. Daarmee zijn we midden in de filosofie beland, hoewel de meeste natuurkundigen zouden gruwen van deze stelling. Ze beweren vaak juist vrij van metafysica te zijn. Hun theorieën zijn immers gestoeld op een stevig empirisch of mathematisch fundament.
Felix & Sofie wil weten hoe het zit. Wat is er precies metafysisch aan fysica? Hoogste tijd voor een ontmoeting tussen filosofie en natuurkunde.
Sprekers
Prof. dr. F.A. Muller houdt zich bezig met de grondslagen van de filosofie van de natuurkunde in het bijzonder en van de wiskunde en natuurwetenschappen in het algemeen, met metafysische aspecten als aandachtspunten.
Muller is hoogleraar aan de Faculteit der Wijsbegeerte aan de Erasmus Universiteit Rotterdam (EUR) en ook verbonden aan de Universiteit Utrecht als permanent gastonderzoeker, bij het Instituut voor Geschiedenis en Grondslagen van de Natuurwetenschappen.
Hij publiceerde recent over de filosofie van ruimte en tijd, structuralisme, waarneembaarheid en over de onderscheidbaarheid van elementaire deeltjes. Zijn huidige onderzoek is getiteld The structure of reality and the reality of structure.
Prof. dr. Lieven Decock houdt zich bezig met filosofische conceptuele analyse, formele methoden en het gebruik van empirische data. Hij heeft zich verdiept in de ontologie van Quine en gelooft dat filosofie doorloopt in de wetenschap.
Decock is professor in de logica en filosofie van de cognitieve wetenschappen en geeft les op de Vrije Universiteit Amsterdam in logica, wetenschapsfilosofie, de filosofie van artificiële intelligentie en de filosofie van de mathematica.
Hij heeft gepubliceerd in grote filosofische vakbladen zoals; Mind, Noûs, Philosophy and Phenomenological Research, and Philosophical Studies, en verschillende interdisciplinaire bladen.
Margriet van der Heijden is deeltjesfysicus en was jarenlang wetenschapsredacteur bij NRC Handelsblad. Ze studeerde theoretische natuurkunde in Amsterdam en promoveerde daarna op een onderzoek naar de quarkstructuur van protonen en deuteronen dat zij uitvoerde bij het Europees instituut voor deeltjesfysica, het CERN bij Genève.
Onder meer omdat zij ook van schrijven houdt, ging ze de journalistiek in. Zij was eerder chef van de wetenschapsredactie van Het Parool, eindredacteur van het dagelijkse radioprogramma over wetenschap, Hoe?Zo!Radio en voorzitter van de Vereniging Wetenschapsjournalisten Nederland. Bij NRC Handelsblad is zij verantwoordelijk voor de berichtgeving over wiskunde, natuurkunde en sterrenkunde.