Out of the box denken?
Als je er niet meer uitkomt, moet je ‘out of the box’ denken. Je hoort dit advies vaak tijdens een brainstorm die niet zo wil vlotten. Er zijn zelfs mensen die zichzelf out-of-the-box thinkers noemen. Zijn zij de Houdini’s van het denken? Waar hebben we het over? Wat doen zij?
De metafoor is aansprekend, al blijft onduidelijk wat dan precies ‘the box’ is. Out of the box wekt in ieder geval de suggestie dat er op een andere dan de gebruikelijke manier gedacht wordt. Dat kan zeker van pas komen bij een hardnekkig probleem, maar hoe? Het is gemakkelijker gezegd dan gedaan.
Als ‘in the doos denken’ voor je huidige manier van denken staat en ‘uit de doos’ voor de ongebruikelijke manier, dan is de doos vergelijkbaar met als je denkkader. Dat verduidelijkt nog niet echt, de ene metafoor is nu voor de ander ingewisseld. Je denkkader staat voor die overtuigingen en waarden die zo fundamenteel voor je denken zijn, dat je niet eens doorhebt dat ze je manier van denken sturen. De beruchte vooronderstellingen.
Moet het denkkader niet eerst blootgelegd worden? Moet het niet onderzocht worden in het licht van het probleem dat je probeert op te lossen? Want misschien voldoet je kader prima daarvoor. Je denkkaders opsporen en onderzoeken vraagt veel geduldig denkwerk. Hoe doe je dat?
Het draait erom dat je het denken over dat probleem gaat onderzoeken.
Niet het probleem proberen op te lossen, maar nagaan hoe je erover denkt. Waarop zijn je overtuigingen gebaseerd? Kloppen die wel? Waar hecht je aan en wat vind je van belang? Soms blijken je waarden diep verstopt. Het gaat erom je twijfel op te sporen en die niet uit de weg te gaan.
Dan ben je er nog niet, want je bent nog steeds ‘in de doos’ die je nu wat beter kent. Toch gaat dat helpen. Nu begrijp je beter waar het aan schort in je denken over het probleem. Dus niet je probleem, maar het denken over het probleem. Daar ligt de sleutel. Daar is creativiteit voor nodig.
Creativiteit laat zich niet zomaar afdwingen. Gelukkig is het onderzoeken van je denken een waardevolle stap die creativiteit bevordert. Geduldig denkwerk en de twijfel die je tegenkomt verdragen. Vaak gebeurt het dan opeens dat je aan iets anders moet denken. Of je laat het even rusten. Op een onverwacht moment schiet je iets belangrijks te binnen dat je probleem in een ander daglicht stelt. Je kan er op een andere manier naar kijken.
Ben je dan eindelijk ‘out of the box’? Of zit je in een nieuwe doos? Hoe dan ook, voorlopig kan je verder. Filosofie stopt nooit.